Nadużywanie leków to problem, który najczęściej dotyczy Seniorów, ale nie tylko... Każdemu z nas zdarzyło się, samodzielnie, bez konsultacji z lekarzem łączyć różne leki i na receptę, i bez recepty. Czy to bezpieczne? Zapraszamy do lektury wywiadu z dr. n. med. Robertem Błaszczakiem, geriatrą.

 

Czy seniorzy nadużywają leków? Jeśli tak to jakich?

Seniorzy są grupą pacjentów, która bardzo często nadużywa leków, ponieważ najczęściej mają kilka współwystępujących schorzeń - więc można powiedzieć, że dolegliwości mogą być różne a rynek reklam kusi cudownymi specyfikami na zgagę, zaparcia, bóle stawów itd. Z drugiej strony jest to, także grupa, która często odbywa wizyty u rożnych specjalistów i każdy z nich przypisuje leki często nie weryfikując tych preparatów, które już pacjenci przyjmują.

 

Czy można samodzielnie ordynować sobie leki, bez recepty żeby walczyć np. z powikłaniami jakiś chorób czy skutkami brania innych leków?

Najgorsze co może być to leczenie objawów ubocznych leków innymi lekami... Nie powinniśmy sami również leczyć powikłań schorzeń, które mamy dostępnymi lekami bez recepty ponieważ czasem mogą być to powikłania zagrażające życiu a jeżeli jeszcze zaordynujemy sami leki bez recepty skutki mogą być naprawdę poważne.

 

Jeśli 1 tabletka nie pomaga, biorę kolejną…

I zaczyna się błędne koło...Pojawiają się działania niepożądane, objawy uboczne z tego powodu, że leki zaczynają wchodzić miedzy sobą w interakcje. Częstość niepożądanych działań leków rośnie wraz z wiekiem. Wynika to z szeregu zmian zachodzących w starzejącym się organizmie: zmniejszania się masy tkanek aktywnych, zawartości wody i stężenia albumin, wzrostu zawartości tkanki tłuszczowej, wolniejszego wydalania leków (gorsza funkcja wątroby i nerek), zmienionej wrażliwości tkanek docelowych na leki. Szacuje się, że 10-20% wszystkich hospitalizacji u osób powyżej 65 roku życia jest spowodowanych działaniem ubocznym leków.

 

Poza lekami przepisanym przez lekarza bierzemy samodzielnie leki na sen, na stres, na zmęczenie…

I mimo brania tylu leków czujemy się coraz gorzej. Dzieje się tak dlatego, że prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych zwiększa się wraz ze wzrostem ilości przyjmowanych preparatów. Występuje np. u 4% pacjentów przyjmujących 5 leków, 10% pacjentów przyjmujących 6-10 leków, 28% pacjentów przyjmujących 11-15 leków i ponad 54% pacjentów przyjmujących ponad 15 różnych leków dziennie.

 

Które leki (z jakich grup) są szczególnie niebezpieczne – nie należy ich łączyć?

Najczęściej przyjmowane są leki nasenne, niesteroidowe leki przeciwzapalne i środki przeczyszczające. W przypadku np. nadmiernej ilości niesteroidowe leki przeciwzapalne może się okazać , że mamy problem z dobrą kontrolą naszego nadciśnienia tętniczego. Nie powinno się łączyć przede wszystkim dostępnych leków bez recepty uspakajających, które będą powodowały pogorszenie naszych funkcji poznawczych. Leki, które często przyjmujemy z powodu przeziębienia mogą powodować również problemy z pamięcią, wpływać depresyjnie lub powodować problemy z trzymaniem moczu.

 

Kto powinien zapanować nad naszą listą leków i suplementów diety?
Najlepiej żeby kontrolę nad preparatami które przyjmujemy miał lekarza pierwszego kontaktu, lub np. geriatra. Pamiętajmy również, aby przy każdej wizycie u specjalisty pokazywać listę leków, które już przyjmujemy.

 

Jakie są objawy nadużywania leków?

Działania niepożądane najczęściej związane są ze stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych, środków przeczyszczających, leków uspokajających i nasennych, leków sercowo-naczyniowych (szczególnie hipotensyjnych i nitratów), leków psychotropowych.
Np., środki przeczyszczające mogą prowadzić do odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych, niewydolności nerek. Niewielkie nasilenie objawów jest często przyczyną późnego rozpoznania zespołu jatrogennego w podeszłym wieku- czyli zespołu wynikającego z nadmiernej ilości przyjmowanych leków. Najczęstszymi  działaniami niepożądanymi są: Hipotonia ortostatyczna, Niewydolność nerek, Zaburzenia elektrolitowe. Każdy nowy objaw powinien być rozpatrywany pod kątem niepożądanego działania leków, a szczególnie: osłabienie, upadki, obniżenie funkcji poznawczych i zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego.

Jak możemy zapobiec powikłaniom przy przyjmowaniu leków?

Ilość stosowanych leków należy ograniczyć do minimum. Każdy dodatkowy lek zwiększa prawdopodobieństwo niekorzystnych interakcji, nieprawidłowego przyjmowania leków.  Staramy się aby lek był podawany w jednej dawce dobowej niż w kilku.  Przydatne są segregatory na leki (rano, południe, wieczór) aby zapobiec pomyłce. I przede wszystkim nie przyjmować leków tylko dlatego, że są reklamowane.

 

Źródło: Łódzki OW NFZ