„Nie igraj z lekami. W grę wchodzi Twoje zdrowie”

Po takim hasłem Narodowy Fundusz Zdrowia rozpoczął kampanię edukacyjną „Świadomy pacjent – skuteczna terapia”.

Co trzeci Polak po 65 roku życia przyjmuje przynajmniej 5 leków. Sytuacja, w której przyjmujemy wiele lekarstw jednocześnie nazywana jest polipragmazją. O wielolekowości mówimy wówczas, gdy przyjmujemy co najmniej 5 leków jednocześnie. Najbardziej narażoną na komplikacje związane z wzajemnymi interakcjami leków grupą społeczną są seniorzy, którzy najczęściej chorują na kilka chorób przewlekłych jednocześnie.

- W konsekwencji przybywa pacjentów, którzy przyjmują regularnie, bez należytej kontroli specjalistów, znaczne ilości medykamentów, narażając się tym samym na zwiększone ryzyko działań niepożądanych, osłabienie efektu terapeutycznego czy interakcje między lekami oraz leków z żywnością – podkreśla Filip Nowak, p.o. prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia.

 

Raport NFZ

W lutym 2020r. Narodowy Fundusz Zdrowia opublikował raport nt. polipragmazji, który obrazował skalę tego zjawiska w Polsce. W 2018r. 2 mln Polaków wykupiło w ciągu miesiąca więcej niż 5 substancji czynnych. Najbardziej zagrożone niepożądanymi reakcjami są osoby, które w ciągu miesiąca od zrealizowania pierwszej recepty w 2018 roku wykupiły ponad 20 substancji czynnych. Takich pacjentów było 321!

 

Pandemia a polipragmazja

W czasie pandemii nasiliły się u wielu osób obawy o zdrowie swoje i najbliższych, co powoduje, że kupujemy o wiele więcej preparatów, które mają wzmocnić naszą odporność i uchronić przed chorobą.

 

– Niestety, dla wielu Polaków owo zabezpieczenie polega na przyjmowaniu zwiększonej liczby leków, w tym leków bez recepty i suplementów. Pacjenci masowo sięgają na przykład po środki o deklarowanych właściwościach uodparniających. Problem polega na tym, że nie ma leków, którymi możemy zabezpieczyć się w 100% przed infekcjami – przekonuje prof. Przemysław Kardas, kierownik Zakładu Medycyny Rodzinnej na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi, jeden z recenzentów nowego raportu NFZ.

 

Już na samym początku pandemii apteki zarejestrowały 20 mln wizyt, a farmaceuci udzielali codziennie nawet 3,5 mln porad. Ze strony aptek stosowane były liczne apele, aby nie kupować na zapas, a także substancji, na które nie mamy wyraźnych wskazań lekarskich, jednak nie przyniosło to zamierzonego efektu. Wykupywane były w szczególności suplementy diety poprawiające sen oraz substancje wyciszające dostępne bez recepty. Należy tutaj zwrócić uwagę, że choć były to w większości preparaty ziołowe, to nie pozostawały obojętne dla naszego organizmu i także - łączone z innymi lekami - mogły skutkować niekorzystnymi interakcjami dla zdrowia.

 

– Strach i niepokój przez pewien czas stały się głównym doradcą pacjentów. Z dnia na dzień obserwowaliśmy, jak z półek aptecznych znikają leki przeciwwirusowe i na grypę. Pacjenci mieli błędne przekonanie, że pomogą one w walce z koronawirusem. Rolą farmaceutów jest przekazywanie rzetelnych informacji o działaniu leków. Zwracaliśmy przy tym szczególną uwagę, że ich przyjmowanie bez fachowej diagnozy i wskazań jest nie tylko bezzasadne, ale bywa niebezpieczne dla zdrowia – zaznacza Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej.

 

Pięć zasad, które zmniejszą ryzyko niepożądanych skutków przyjmowania wielu leków*:

*Źródło: Andrzej Matyja, prezes Naczelnej Rady Lekarskiej

1. Zawsze miej przy sobie aktualny spis leków wraz z dawkami. W spisie powinny znajdować się wszystkie preparaty, łącznie z suplementami diety i lekami kupowanymi bez przepisu lekarza.
2. Kiedy idziesz do lekarza (każdego) pokaż mu aktualny spis swoich leków.
3. Każdorazowo informuj swojego głównego lekarza prowadzącego o innych wizytach i o wynikających z nich zaleceniach. Nawet niepytany, informuj lekarzy wszystkich specjalności o tym, że leczysz się przewlekle.
4. Nie zażywaj leków polecanych przez sąsiada czy rodzinę, bez konsultacji z Twoim lekarzem. To co im pomogło, Tobie może zaszkodzić. Dobrym przykładem są leki przeciwbólowe i przeciwprzeziębieniowe o różnych nazwach handlowych i podobnym składzie, których łączne stosowanie może doprowadzić do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
5. Przyjmowanie licznych leków bywa konieczne. Czasem ratuje życie. Zawsze może wywołać trudne do przewidzenia powikłania.

Twoje zdrowie jest najważniejsze, dlatego zawsze informuj swojego lekarza lub farmaceutę o zażywanych lekach.

 

Do pacjentów trafi także specjalna gazeta (pobierz plik), która krok po kroku tłumaczy, jak bezpiecznie przyjmować leki oraz praktyczne bloczki, pomocne w notowaniu medykamentów przed wizytą u lekarza lub konsultacją z farmaceutą. Materiały są dostępne także na stronie Akademii NFZ: https://akademia.nfz.gov.pl/polipragmazja/ oraz na YouTube Akademia NFZ, gdzie Pani Agnieszka Wojciechowska z kanału „Okiem Chemika” wyjaśnia:

• Czym jest polipragmazja i jakie są jej skutki?
• Na czym polega nieprawidłowa polipragmazja i komu zagraża najbardziej?
• Jak postępować by przepisane przez lekarza lekarstwa działały i nam nie szkodził?