Artykuł nr: 18395 z dnia 15 stycznia 2024Drukuj

W Wielkopolsce powstaną dodatkowe pracownie wykonujące badania diagnostyczne: gastroskopię i kolonoskopię

Z profilaktycznych badań kolonoskopii mogą korzystać pacjenci spełniający kryterium wiekowe.
W ramach diagnostyki lekarz może zlecić gastroskopię lub kolonoskopię każdemu pacjentowi z objawami choroby przewodu pokarmowego.
W ostatnich latach zaobserwowaliśmy pozytywną tendencję przenoszenia ciężaru badań gastro- i kolonoskopii z oddziałów szpitalnych do pracowni ambulatoryjnych.

Wielkopolski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia przyjrzał się badaniom gastro- i kolonoskopii realizowanym w naszym regionie. Sprawdziliśmy przede wszystkim, jak przebiega realizacja badań diagnostycznych, które placówki przeprowadzają badania w trybie ambulatoryjnym, a gdzie przeważają badania w ramach hospitalizacji.

Z profilaktycznych badań kolonoskopowych można korzystać od 10 listopada 2022 roku w ramach Programu badań przesiewowych raka jelita grubego, który jest finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Program przeznaczony jest dla pacjentów w wieku od 50. do 65. roku życia lub młodszych (od 40. roku życia), jeśli w ich najbliższej rodzinie były przypadki zachorowania na raka jelita grubego. W Wielkopolsce badania profilaktyczne w kierunku raka jelita grubego są wykonywane w 20 placówkach. Ich dane teleadresowe można znaleźć na stronie internetowej WOW NFZ. W 2023 roku sprawozdały one ponad 4400 przeprowadzonych badań. Najwięcej pacjentów na profilaktyczną kolonoskopię przyjęło Centrum Diagnostyczno-Terapeutyczne Medyk, które w swoich dwóch lokalizacjach przebadało prawie 1000 osób. Prawie 530 badań przeprowadził EMC Instytut Medyczny (dawny Certus), a na trzecim miejscu pod względem liczby badań znalazł się Szpital w Kościanie, który sprawozdał prawie 500 wykonanych kolonoskopii w ramach programu profilaktycznego. Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Poznaniu z niespełna 400 badaniami znalazł się na czwartym miejscu. Z ogólnej liczby przeprowadzonych w Wielkopolsce profilaktycznych kolonoskopii w ponad 340 przypadkach otrzymano wynik dodatni wskazujący na możliwość wystąpienia raka jelita grubego.

Zarówno kolonoskopia, jak i gastroskopia to endoskopowe badania przewodu pokarmowego. Gastroskopia pozwala obejrzeć przełyk, żołądek i część dwunastnicy, natomiast podczas kolonoskopii lekarz ogląda przede wszystkim jelito grube, a jeśli zachodzi taka potrzeba może od razu usunąć wykryte drobne zmiany, zazwyczaj polipy. Badania endoskopowe zleca pacjentom lekarz w przypadku podejrzenia choroby układu pokarmowego.

O ile badania w ramach programu profilaktycznego wykonywane są bez skierowania, to na badania diagnostyczne potrzebne będzie zlecenie od lekarza rodzinnego lub specjalisty.

Ze skierowaniem na badania gastroskopii można zgłosić się do jednego z 44 miejsc w Wielkopolsce (34 miejsca w sieci szpitali oraz 10 poza nią), które udzielają tego rodzaju świadczeń. Z badań kolonoskopii w ramach diagnostyki można skorzystać w 48 miejscach (36 w szpitalach sieciowych i 12 poza szpitalami). Badania endoskopowe przewodu pokarmowego mogą być wykonywane ambulatoryjnie, a w ramach hospitalizacji tylko w szczególnych przypadkach, gdy ze względów medycznych pacjent nie może przejść badania w warunkach ambulatoryjnych.

– W ciągu ostatnich kilku lat zaobserwowaliśmy pozytywną tendencję, czyli zmniejszenie liczby krótkich hospitalizacji, podczas których wykonywana była gastro- lub kolonoskopia, przy jednoczesnym wzroście liczby tych badań realizowanych w trybie ambulatoryjnym – mówi Agnieszka Pachciarz, dyrektor Wielkopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. – Z naszych analiz wynika, że od 2017 roku liczba krótkich pobytów w szpitalu spadła o 50 procent, co jest wyrazem naszej współpracy z podmiotami leczniczymi, które przekonywaliśmy, że zabiegi diagnostyczne w trybie hospitalizacji powinny być zarezerwowane dla osób bezwzględnie ich wymagających, natomiast u zdecydowanej większości pacjentów, gdy nie ma przeciwwskazań medycznych, należy gastroskopię i kolonoskopię przeprowadzać w trybie ambulatoryjnym. Takie rozwiązanie pozwala lepiej wykorzystywać kontrakty szpitalne, które powinny być przeznaczone dla średnich i dużych operacji. Są jednak placówki, które ciągle robią wyjątkowo dużo badań podczas krótkich hospitalizacji i z nimi będziemy nadal prowadzić rozmowy, aby zmienić ten trend. Nie powinno być bowiem tak, że pacjenci zbyt długo czekają na operację w oddziale chirurgicznym, a w tym czasie przeprowadza się tam badania diagnostyczne, które bez żadnej szkody dla pacjenta mogą być przeprowadzone w pracowni diagnostycznej.

Hospitalizacje jednodniowe, w trakcie których wykonano gastro- lub kolonoskopię odbywały się na oddziałach chorób wewnętrznych oraz chirurgicznych. W niektórych szpitalach pobyty takie stanowiły znikomą część, ale są takie placówki, w których ponad 50, a nawet 60 procent jednodniowych hospitalizacji na wymienionych oddziałach wiązała się z przeprowadzeniem badania endoskopowego przewodu pokarmowego, najczęściej kolonoskopii. Wiele szpitali posiadając otwarte pracownie endoskopowe korzysta z możliwości badania swoich pacjentów w trybie ambulatoryjnym. Tym bardziej, że również w takich przypadkach pacjent może otrzymać znieczulenie, które jest finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Liczba badań wykonanych w trybie ambulatoryjnym w Wielkopolsce systematycznie rośnie. Od poziomu 23,5 tysiąca świadczeń w 2017 roku do prawie 53,5 tysiąca w roku 2023. Obserwując kolejne lata widać, że spadek liczby badań zanotowano tylko w pierwszym roku pandemii (2020), ale już w kolejnym roku zostało to nadrobione. Podmioty zwiększyły wtedy swój potencjał poprzez zaangażowanie dodatkowej kadry, rozszerzyły harmonogramy, co pozwoliło wykonać większa liczbę badań, a od 1 lipca 2021 roku zostały zniesione limity na badania kolonoskopii i gastroskopii.

Aby zwiększyć dostępność do diagnostyki chorób przewodu pokarmowego wielkopolski oddział Funduszu ogłosił 2 stycznia postępowanie konkursowe, które ma wyłonić realizatorów tego rodzaju świadczeń w trybie ambulatoryjnym. Jeśli Fundusz otrzyma oferty spełniające kryteria konkursowe, w Wielkopolsce będzie 8 dodatkowych pracowni kolonoskopii i 6 gastroskopii.

– Liczymy na to, że swoje oferty złożą także szpitale, które chcą prowadzić otwarte pracownie diagnostyczne i w ten sposób będą miały możliwość przeniesienia ciężaru badań gastroskopii i kolonoskopii z oddziałów szpitalnych do opieki ambulatoryjnej – mówi Agnieszka Pachciarz. – Chcielibyśmy, żeby pracownie badań endoskopowych powstały w powiatach takich jak ostrzeszowski czy wągrowiecki, w których nie było podmiotów zapewniających możliwość wykonywania tych badań w trybie ambulatoryjnym.