Profilaktyka polega na zapobieganiu chorobom, a także na wczesnym wykrywaniu chorób oraz na działaniach pozwalających złagodzić ich przebieg.

Profilaktyka pierwotna jest skierowana do osób zdrowych i ma na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby poprzez m. in. edukację zdrowotną oraz szczepienia ochronne

Profilaktyka wtórna nakierunkowana jest natomiast na wykrywanie schorzeń w ich wczesnym stadium, gdy skutki choroby są jeszcze niemal całkowicie odwracalne a ryzyko powikłań niewielkie. Polega ona m. in. na badaniach przesiewowych wśród osób z grup ryzyka.

Program profilaktyczny jest tworzony specjalnie dla określonej grupy osób, która ze statystycznego punktu widzenia - czyli po przeanalizowaniu cech osób najczęściej chorujących na daną chorobę - jest najbardziej zagrożona zachorowaniem. Przed tym zachorowaniem ustrzec ma właśnie regularne badanie się. Dlatego osoby te korzystają z programu bez skierowania, bo dla nich „skierowaniem” jest grupa podwyższonego ryzyka, w której się znajdują.

Obecnie realizowane są następujące programy profilaktyczne: